مقدمه

گبه‌های ایرانی به عنوان یکی از زیباترین و اصیل‌ترین محصولات دستباف، نمایانگر هنر و فرهنگ غنی ایران هستند. این فرش‌های دستباف با طراحی ساده و بافت ضخیم، به دلیل دوام بالا و جذابیت بصری، در سراسر جهان محبوبیت یافته‌اند. در این جستار به معرفی گبه، انواع آن، نکات انتخاب گبه و روش‌های مراقبت و شستشوی آن می‌پردازیم.

به چه زیراندازی گبه می‌گوییم؟

گبه یک نوع فرش دستباف ایرانی است که عموماً توسط عشایر ایران بافته می‌شود. این فرش‌ها از پشم طبیعی بافته می‌شوند و معمولاً طراحی ساده‌ای دارند که از طبیعت و زندگی روزمره الهام گرفته است. ضخامت گبه بیشتر از فرش‌های معمولی است و این ویژگی آن را به گزینه‌ای مناسب برای فضاهای راحت و گرم تبدیل می‌کند.

انواع گبه

گبه‌ها بسته به منطقه تولید، طرح و مواد استفاده شده به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند:
１.    گبه قشقایی
گبه‌های قشقایی که توسط عشایر قشقایی در استان فارس بافته می‌شوند، به دلیل طرح‌های ساده و رنگ‌های طبیعی‌شان شهرت دارند. این گبه‌ها اغلب با طرح‌های هندسی و نقوش حیوانی مزین شده‌اند.
２.    گبه لری
عشایر لُر گبه‌هایی با نقوش آزاد و الهام‌گرفته از طبیعت خلق می‌کنند. این گبه‌ها معمولاً رنگ‌بندی‌های گرم و طرح‌های انتزاعی دارند.
３.     گبه بختیاری
گبه‌های بختیاری با استفاده از پشم بسیار باکیفیت و رنگ‌های گیاهی ساخته می‌شوند. طرح‌های این گبه‌ها شامل خطوط موازی، گل‌ها و نقوش نمادین است.
４.     گبه مدرن
این گبه‌ها با طرح‌های مینیمال و رنگ‌های خنثی برای دکوراسیون‌های معاصر طراحی می‌شوند و مورد استقبال افرادی که به دکوراسیون‌های ساده علاقه‌مند هستند، قرار گرفته‌اند.

طرح‌های گبه

گبه‌ها به دلیل تنوع بالای طرح‌هایشان شناخته می‌شوند که هر کدام داستانی از زندگی عشایری یا الهامات طبیعی را بازگو می‌کند. برخی از طرح‌های مشهور گبه عبارتند از:
•    طرح حیوانات: نقوش حیوانی مانند شیر، آهو و پرندگان که نماد قدرت، زیبایی و زندگی هستند.
•    طرح درخت زندگی: این طرح که معمولاً در گبه‌های قشقایی دیده می‌شود، نمایانگر زندگی، رشد و ارتباط با طبیعت است.
•    طرح هندسی: الگوهای هندسی ساده مانند لوزی، مربع و خطوط زیگزاگی که بیانگر سادگی و نظم در زندگی عشایری است.
•    طرح گل و بوته: گل‌های مختلف و نقوش گیاهی که زیبایی طبیعت را به نمایش می‌گذارند.
•    طرح کهن‌الگوها: نمادهای فرهنگی و تاریخی که ریشه در باورها و سنت‌های عشایری دارند.
هر یک از این طرح‌ها بیانگر بخشی از هویت فرهنگی و خلاقیت هنری بافندگان گبه است.

نکات انتخاب و خرید گبه

هنگام انتخاب گبه، به نکات زیر توجه کنید:
•    مواد و کیفیت بافت: مطمئن شوید که گبه از پشم طبیعی بافته شده و کیفیت بافت بالایی دارد.
•    رنگ‌ها: از اصالت رنگ‌ها و طبیعی بودن آن‌ها اطمینان حاصل کنید.
•    طرح و اندازه: طرح گبه باید با سبک دکوراسیون داخلی یا همان چیدمان خانه شما هماهنگ باشد و اندازه آن متناسب با فضای مورد نظر انتخاب شود.
•    احساس لمس: گبه‌های باکیفیت نرم و لطیف هستند.

مراقبت و شستشوی گبه

برای افزایش عمر گبه و حفظ زیبایی آن، رعایت اصول نگهداری ضروری است:
１.    جارو زدن منظم
برای جلوگیری از تجمع گرد و غبار، گبه را به طور منظم با جاروبرقی تمیز کنید. از جاروهایی با برس نرم استفاده کنید تا به بافت گبه آسیبی نرسد.
２.    پرهیز از نور مستقیم خورشید
گبه را از تابش مستقیم نور خورشید محافظت کنید تا کم‌رنگ و رنگ‌پریده نشود.
３.    شستشوی دوره‌ای
برای شستشوی گبه، از خدمات قالی‌شویی حرفه‌ای استفاده کنید. اگر قصد دارید گبه را خودتان بشویید، از آب ولرم و شوینده‌های ملایم استفاده کنید و از چلاندن یا فشار بیش از حد خودداری کنید.
４.     نگهداری در محیط خشک
رطوبت می‌تواند باعث آسیب دیدن گبه و رشد قارچ شود. گبه را در محیط خشک نگهداری کنید و در صورت نیاز آن را آویزان کنید تا کاملاً خشک شود.

سخن پایانی

گبه ایرانی نه‌تنها یک زیرانداز زیبا و کاربردی است، بلکه نمایانگر تاریخ و فرهنگ ایران نیز هست. با انتخاب و نگهداری صحیح، می‌توانید از زیبایی و دوام این هنر ارزشمند بهره‌مند شوید. اگر به دنبال یک گبه اصیل هستید، حتماً به طرح، کیفیت و مواد اولیه آن توجه کنید و با رعایت نکات مراقبتی، طول عمر آن را افزایش دهید.

برای مشاهده و خرید انواع گبه رُست (دستباف عشایر فارس) اینجا کلیک کنید.