IKEA یک برند مبلمان و محصولات خانگی سوئدی است. اگرچه این برند در ایران شعبه‌ای ندارد اما امروز کمتر کسی است که نام این برند را نشنیده یا حداقل یکی از محصولات آن را در منزل نداشته باشد. کپی‌برداری از محصولات IKEA نیز در ایران بسیار رایج شده است. اما چه ویژگی‌هایی در دیزاین محصولات این برند آن را تا این حد متمایز و همه‌گیر کرده است تا جایی که حتی در کشورهایی که شعبه‌ای از این برند موجود نیست، هواخواه زیادی دارد. به‌طورکلی محصولات IKEA مزایای سبک دیزاین نوردیک را به ارث برده‌اند و آن را تکامل می‌بخشند. این عامل بسیار مهمی است که محصولات این برند را به‌روز و متناسب با تحولات سبک زندگی جهانی کرده است.
مبلمان IKEA از زمان آغاز به کار خود به دیزاین و تولید محصولات زیبا و بادوام ارزان‌قیمت برای رفع نیازهای عمومی در خانه و محل کار پرداخته است. رنگ‌بندی‌های ساده آن نمادی از سرزندگی نسل جدیدی از جوانان است. اما تنها جوانان طرفداران این برند نیستند. می‌توان گفت در کشورهای درحال‌توسعه محصولات IKEA کارگران یقه سفید را در شهرهای بزرگ هدف قرار می‌دهد. سبک اسکاندیناوی در طراحی IKEA باعث می‌شود محصولات آن مفهوم بسیار قدرتمندی از تمایز داشته باشند و اکثر مصرف‌کنندگان کشورهای درحال‌توسعه آن را دوست داشته باشند. در یک کلام IKEA عمدتاً در فرآیند موقعیت‌یابی بازار، بازار هدف را در سطح طبقه متوسط جامعه قرار می‌دهد و با سبک طراحی منحصربه‌فرد خود به سرعت در بازار جهانی توسعه یافته است.

کانسپت دیزاین محصول IKEA

الف- دوستدار محیط‌زیست در انتخاب مواد
با افزایش آگاهی مردم در زمینه حفاظت از محیط‌زیست تمایل آن‌ها به پایداری در فرآیند مصرف بیشتر شده است. در محصولات IKEA از مواد قابل بازیافت مانند چوب، پنبه، فلز و شیشه نیز برای پاسخ دادن به میل حفاظت محیط‌زیست مصرف‌کنندگان استفاده می‌شود. چوب ماده‌ای است که معمولا در دیزاین خانه استفاده می‌شود. در فرآیند دیزاین محصول، IKEA چوب را از طریق فشرده‌سازی، پودر کردن و برش مستقیم بدون تغییر یا مواد افزودنی به محصولات خانگی تبدیل می‌کند. پارچه‌هایی مانند مبل، فرش و بالش در محصولات خانگی نیز می‌توانند پس از ضدعفونی مجدداً قابل‌استفاده هستند.
علاوه بر این، به‌منظور کاهش وابستگی به پارچه‌های نخی در محصولات خانگی IKEA، دیزاین و تولید محصولات خواب با ترکیب ۵۰ درصد نخ با ۵۰ درصد الیاف لیوسل انجام می‌شود. این ترکیب بستر نرم‌تری برای خوابیدن ایجاد می‌کند. از سوی دیگر، مواد شیمیایی مورد نیاز در فرآیند تولید در یک سیستم بسته بازیافت می‌شود که موجب کاهش اثرات مخرب زیست‌محیطی و اتلاف منابع می‌شود.
ب- سادگی و ظرافت
از منظر ظاهر، IKEA دیزاین‌های ساده، ظریف و دقیقی دارد. از هر محصول IKEA می‌توان به اندازه یک اثر هنری لذت برد، اگر در پس‌زمینه‌ای با رنگی خنثی قرار گیرد. در فرآیند دیزاین IKEA، ایده پروخالی به طور گسترده‌ای به کار می‌رود که ایدئولوژی هنری محصولات IKEA را بازتاب می‌دهد.
علاوه بر این، فرآیند دیزاین محصولات IKEA بسیار کاربردی است و همچنین از طریق چیدمان آن در فضای سفید ویژگی‌های محصول را برجسته می‌کند. میز Vitesse در محصولات خانگی IKEA در تصویر 1 نشان داده شده است. ساختار اصلی این محصول چند میله فولادی با رویه شیشه‌ای است. در این محصول هیچ لوازم جانبی اضافه نشده است، اما کارکرد ساده متریال حس عملکرد و ساختار آن را عیان می‌کند. هنگامی که چیزی روی آن قرار می‌گیرند، ظرافت آن شیء برجسته می‌شود و در نتیجه لذت زیبایی را در افراد برمی‌انگیزد. می‌توان گفت که این مجموعه خود یک تصویر هنری منحصربه‌فرد است؛ دیزاینی پروخالی در چیدمان خانه.
ج- بسته‌بندی کم حجم و مسطح برای جابه‌جایی
لجستیک بخش مهمی از فرآیند دیزاین، تولید و فروش محصول است. در فرآیند دیزاین محصولات خانگی، طراحان باید به لجستیک و حمل آن تا خانه نیز توجه کامل داشته باشند و همچنین هزینه‌های لجستیک را کاهش دهند. مدل بسته‌بندی مسطح که توسط IKEA اتخاذ شده است حجم اشغال‌شده را در فرآیند حمل و نقل تا حد زیادی کم می‌کند و در نتیجه تعداد دفعات حمل‌ونقل را کاهش می‌دهد. همچنین از اتلاف سوخت و آلودگی هوا ناشی از حمل‌و‌نقل محصولات خانگی جلوگیری می‌کند. علاوه بر این، IKEA کارخانه‌های تولید برون‌سپاری‌شده در مقیاس جهانی ایجاد کرده است. بنابراین مواد اولیه بومی دسترس‌پذیرتر شده است که منجر به کاهش قابل‌توجه هزینه‌های تولید، بسته‌بندی و هزینه‌های حمل‌و‌نقل می‌شود. به‌عنوان مثال، بسته‌بندی تخت در کشور چین از مواد بومی ساخته شده است که می‌تواند هزینه ساخت IKEA را تا حد زیادی کاهش دهد.
د- مقرون‌به‌صرفه بودن و دیزاین خلاقانه انسان‌محور
مقرون‌به‌صرفه بودن و دیزاین خلاقانه انسان‌محور نیز از عوامل مهم موفقیت دیزاین محصولات خانگی IKEA است. در بازارهای داخلی کشورهای در حال توسعه، بسیاری از محصولات فروخته شده توسط IKEA از قیمت پایین‌تری نسبت به سایر محصولات مشابه برخوردار هستند که این خود دلیل مهمی است که باعث جذب بسیاری از کاربران به فروشگاه‌های IKEA برای خرید محصولات خانگی شده است. در فرآیند تولید محصولات خانگی IKEA، تولید انبوه ماشین‌آلات در مقیاس وسیع انجام می‌شود که به‌طور مؤثر هزینه نیروی کار مورد نیاز برای تولید را کاهش می‌دهد و در نتیجه هزینه کلی تولید محصولات خانگی را کم می‌کند. حجم فروش خود IKEA نسبتاً زیاد است، بنابراین قیمت فروش محصول را می‌توان در محدوده نسبتاً پایینی قرار داد تا مردم را برای خرید مشتاق کرد. علاوه بر قیمت پایین، محصولات IKEA بسیار خلاقانه نیز هستند و کیفیت محصول را می‌توان کاملاً تضمین کرد که باعث محبوبیت محصولات خانگی IKEA در بین مصرف‌کنندگان شده است. به‌عنوان‌مثال، چراغ زمینی Hao Ke که در تصویر 2 نشان داده شده است، از یک سر لامپ بزرگ و یک لوله باریک تشکیل شده است که به افراد اجازه می‌دهد به‌راحتی آن را جابه‌جا کنند. این سبک طراحی در محیط خانه نیز به‌راحتی با دیگر وسایل منزل هماهنگ می‌شود و بنابراین موردپسند افراد بسیار زیادی است.
ه- تولید انبوه همراه با دیزاین ترکیبی مدولار
تمامی محصولات IKEA در مقیاس انبوه تولید می‌شوند. این روش تولید می‌تواند فاکتور زمان را کاهش دهد که از ویژگی‌های معمول طراحی صنعتی مدرن است. اگرچه IKEA بیشتر به توجه به تولید سنتی مبتنی بر فرآیندِ دیزاینِ نوردیک مشهور است، اما با رشد مستمر جامعه، تقاضای مردم برای محصولات خانگی در مقیاس انبوه بیشتر شده است. علاوه‌براین، برای حمل‌و‌نقل بهتر، همه محصولات IKEA به صورت مدولار دیزاین می‌شوند. در مرکز خرید IKEA، تمامی محصولات آن در قسمت تحویل طبقه پایین یافت می‌شود. پس از آن‌که مصرف‌کنندگان محصولات مورد علاقه خود را در طبقه بالا پیدا کردند، می‌توانند مستقیماً در طبقه پایین آن را تحویل بگیرند. همچنین می‌توانند کالاهای خریداری‌شده را باز نشده مستقیماً درب منزل تحویل بگیرند که با یک نصب ساده می‌توان از آنها استفاده کرد. در حقیقت تولید انبوه و ترکیب مدولار نیز از عوامل مهم گسترش موفقیت‌آمیز تجارت IKEA است.
و- دیزاین ساده و در عین حال متنوع
اکثر محصولات IKEA باتوجه به اصل سادگی دیزاین شده‌اند و در فرآیند فروش، کاربران بالاخره می‌توانند محصولی را پیدا کنند که نیازها و سلیقه‌شان را برآورده می‌کند و با بودجه‌شان همخوانی دارد. 
دیزاینرهای محصولات IKEA برای راحتی بیشتر کاربران، راهکارهای چیدمان متنوعی را دیزاین کرده و در فروشگاه IKEA قرار می‌دهند تا کاربران بتوانند انتخاب‌هایی بر اساس شرایط خود و همچنین برای محصولات مکمل داشته باشند. علاوه‌براین، در فرآیند دیزاین محصولات IKEA، فرم‌های مختلفی برای همان نوع خانواده محصولات ساخته می‌شود. برخی از دیزاینرها نیز ایده‌های سنتی را با مدرن در فرآیند دیزاین محصول ادغام می‌کنند. تولید متنوع طیف وسیعی از محصولات به مشتریان اجازه می‌دهد تا انتخاب‌های بیشتری در فرآیند خرید محصول داشته باشند. بنابراین، در فرآیند دیزاین محصول IKEA، اگرچه سبک طراحی عمدتا ساده است، اما محصولات IKEA دارای جلوه‌های دیزاین متنوعی نیز هستند که می‌تواند گزینه‌های خرید گسترده‌تری را در اختیار مصرف‌کنندگان قرار دهد.

تجربه منحصربه‌فرد کاربر IKEA

الف- خارج از دیزاین محصول
عموماً مردم دوست دارند محصول را دست بگیرند و آن را لمس کنند. اما اندازه محصول خانگی نسبتا بزرگ است. بنابراین دیزاینر باید در دیزاین محصول کلیتی از یک خانه را در نظر بگیرد. همین ایده در نمایشگاه‌های IKEA وجود دارد که نمونه‌هایی از چیدمان در یک فضاست. این فضا به افراد اجازه می‌دهد تا با آن درگیر شوند تا تجربه واقعی‌تری از محصول داشته باشد. چه در فروشگاه، چه در دفترچه راهنمای محصول، IKEA همه محصولات خانگی را در هر فضای نمونه چیدمان شده قرار می‌دهد، به‌طوری‌که به مصرف‌کنندگان اجازه می‌دهد درک بصری از اندازه، قیمت و سازگاری محصول با محیط اطراف داشته باشند. در نتیجه عقلانیت انتخاب محصولات را افزایش می‌دهد و به‌طور مؤثر از مشکل ناهمخوانی محصولات خانگی جلوگیری می‌کند.
ب- حس استقلال همانند خانه
در فروشگاه‌های IKEA، مصرف‌کنندگان می‌توانند لابه‌لای محصولات مختلف حرکت کنند و هیچ پرسنلی آن‌ها را دنبال نمی‌کند. در فرآیند خرید محصولات خانگی، راحتی عامل مهمی در تجربه کاربر است. منظور از راحتی، رضایت افراد از جنبه‌های فیزیکی و روانی محیط عینی است. تنها در وضعیت آزاد و راحت است که افراد می‌توانند در تجربه محصولات خانگی غرق شوند. در فروشگاه‌های IKEA، مصرف‌کنندگان می‌توانند راحتی خانه را احساس کنند و در فضایی خودمانی محصولات خانگی را تجربه کنند.
علاوه‌براین، کاربران می‌توانند مستقیماً دیزاینر هر یک از محصولات IKEA بشناسند. این ویژگی کانال‌های خرید متنوع‌تری را برای برخی از مشتریان وفادار IKEA فراهم می‌کند. چرا که برخی از مشتریان محصولات یک یا چند دیزاینر آشنا را خریداری می‌کنند. در این روش خرید، کاربران می‌توانند یک تجربه سفارشی خاص را نیز داشته باشند که تجربه منحصر به فرد IKEA هست.
ج- مراقبت در منزل
برای خانواده‌هایی که در خانه‌شان بچه دارند، IKEA می‌تواند مراقبت‌های دقیقی را برای آن‌ها فراهم کند. این مراقبت‌ها نه‌تنها در دیزاین خانه، بلکه در مراقبت‌های روانی کودکان نیز بازتاب دارد. از آنجایی که کودکان پرتحرک هستند و تعادل ضعیفی دارند، می‌بایست در دیزاین IKEA از آنها محافظت شود. سری محافظ ایمنی پاترو که در تصویر 3 نشان داده شده است یک وسیله محافظ مهم در خانه است و می‌تواند مراقب خوبی از کودکان باشد.
در فرآیند دیزاین محصولات کودک تمرکز بر ایمنی در اولویت است و پس از آن اطمینان از راحتی استفاده و انسان‌محور بودن ضروری است. در فرآیند دیزاین، نیازهای روانی کودکان باید به‌طورکامل در نظر گرفته شود. کودکان در روند رشد مداوم هستند و در سنین مختلف نیز نیازهای متفاوتی دارند. بنابراین در فرآیند دیزاین IKEA محصولاتی باتوجه به نیازهای سنین مختلف تولید می‌شود.

نتیجه‌گیری

سبک دیزاین و فضای فروشگاه IKEA نه‌تنها محصولات خانگی، بلکه سبک زندگی ساده و راحت را به مردم ارائه می‌دهد. در فرآیند دیزاین فضای فروشگاه خانگی، IKEA می‌تواند سبک‌ها و مدل‌های مختلفی را به مردم نمایش دهد تا افراد بتوانند محصولات خانگی را در فضایی همانند خانه خود تجربه کنند. در فرآیند دیزاین محصولات IKEA، محصولات بر اساس نیازهای متنوع مصرف‌کنندگان دیزاین می‌شوند و تعین‌بخش مفهوم طراحی خوب انسان‌محور هستند.