دیزاین مدولار، شاه‌کلید دیزاین پایدار
دیزاین مدولار، شاه‌کلید دیزاین پایدار
در چند سال اخیر، دیزاین مدولار به دلیل تأثیر قابل ملاحظه‌ای که بر چرخه‌ی عمر یک محصول می‌گذارد، توجه زیادی را به خودش جلب کرده‌است. همین مسئله میان دیزاین مدولار و دیزاین پایدار ارتباط تنگاتنگی برقرار می‌کند، تا جایی که برخی طراحی مدولار را کلید اصلی طراحی پایدار می‌دانند. اما این مفاهیم دقیقا به چه معنا هستند و چه ارتباطی با هم دارند؟
به ساده‌ترین بیان، دیزاین مدولار یکی از شیوه‌ها و اصول طراحی است که در آن یک سیستم بزرگ به واحدهای مجزا و کوچک‌تری تقسیم شده‌است. به طوری که هر کدام از این واحدها را بتوان به صورت مستقل، تولید، اصلاح و جایگزین کرد یا حتی بین سیستم‌های مختلف مبادله کرد و هربار فرمی جدید آفرید. هرکدام از این واحدهای کوچک را مدول یا ماژول می‌نامیم. از طراحی مدولار در زمینه‌های مختلف می‌توان استفاده کرد، از طراحی سخت‌افزارها و لوازم الکترونیک گرفته تا ماشین‌آلات، اپلیکیشن‌ها و لوازم خانه. سیستم‌های مدولار به گونه‌ای طراحی شده‌اند که انعطاف‌پذیری بالایی داشته باشند و بتوانند مطابق با خواست کاربر، دچار دگرگونی و تحول شوند. در این سیستم به‌سادگی می‌توان در یک واحد تغییر ایجاد کرد، بدون این‌که ساختار کلی را تحت تأثیر قرار داد. چنین ویژگی‌هایی نه تنها به محصول اجازه می‌دهد تا بتواند در طول عمرش بارها و بارها ارتقاء یابد و به‌روز شود، بلکه حسی از آزادی و حضور فعال را برای مخاطبش به ارمغان می‌آورد. یک ست مبلمان در کلیت خود همیشه مبلمان است، اما اگر به‌گونه‌ای طراحی شود که شامل اجزای کوچک‌تر و مجزا باشد، بدون نیاز به صرف هزینه، به شما قدرت انتخاب می‌دهد تا هرطور که مایل هستید و فضای خانه‌ی شما می‌طلبد، چیدمان کنید.
طراحی مدولار، از منظر بررسی چرخه‌ی عمر یک محصول، یعنی تأثیری که بر دوام و ماندگاری محصولات دارد، در توسعه‌ی طراحی پایدار نقش مهمی ایفا می‌کند. به طور خلاصه طراحی پایدار عبارت است از شیوه‌ای از دیزاین که اهدافی هم‌چون کاهش مصرف منابع تجدیدناپذیر، به حداقل رساندن ضایعات و ایجاد محیط‌های سالم و مولد را دنبال می‌کند. تنها با همین تعریف ساده از اصول طراحی پایدار، می‌توان به نسبت مستقیم مدولار بودن و پایداری پی برد. در ادامه برای شفاف شدن این ارتباط، ویژگی‌های بارز دیزاین مدولار و تأثیرش بر توسعه و گسترش دیزاین پایدار را مرور می‌کنیم.
- کاهش زمان تولید:
غالب محصولات مدولار به دلیل این‌که به قسمت‌های مجزا و کوچک‌تر تقسیم می‌شوند، زمان کمتری برای تولید به خود اختصاص می‌دهند، هم‌چنین پروسه‌ی یادگیری برای تولید محصولات کوچک کوتاه‌تر است، بنابراین تولیدکنندگان راحت‌تر و سریع‌تر مسیر تولید را طی می‌کنند. این اتفاق، هزینه‌ها را چه برای تولیدکنندگان و چه برای مشتریان به حداقل می‌رساند. کاهش زمان تولید به نفع محیط زیست نیز هست. تولید سریع‌تر به کاهش مصرف انرژی می‌انجامد که نتیجه‌ی مستقیم آن حفظ منابع طبیعی زمین می‌باشد.
- قابل تطبیق با نیازهای مشتری:
محصولات مدولار ماهیت انعطاف‌پذیری دارند. این ویژگی به‌وضوح در مبلمان‌های مدولار دیده‌می‌شود که به دلیل تشکیل‌شدن از قطعات مختلف، امکان بازآرایی و تغییر در چیدمان را بارها و بارها برای مشتری فراهم می‌کنند. بنابراین زمانی که به هردلیلی، به‌طور مثال جابه‌جایی خانه، نیاز به چیدمان دیگری دارند، مجبور به خرید وسایل کاملاً جدید نمی‌شوند. این دوام و ماندگاری سبب می‌شود اشیاء پیرامونمان دیرتر به زباله تبدیل گردند؛ نجات زمین با کاهش تولید زباله.
- تعمیر سریع یا جایگزینی تنها یک قطعه:
در محصولات معمولی، هنگامی که یک قطعه می‌شکند، اغلب کل محصول دچار ایراد می‌شود. حتی اگر امیدی به تعمیر محصول وجود داشته باشد، زمان و هزینه زیادی صرف می‌شود. از آن‌جایی که محصولات مدولار، به صورت قطعه قطعه ساخته شده‌اند، تعمیرات و یا حتی صرفاً جایگزینی یک قطعه، بدون تغییر در واحدهای دیگر، ساده‌تر و مقرون به صرفه‌تر است. این ویژگی به افراد این امکان را می‌دهد تا بتوانند سال‌ها به استفاده از یک محصول ادامه دهند و ضایعات کمتری تولید کنند.
همه‌ی آنچه که تا کنون خواندیم ثابت می‌کند که تا چه اندازه دیزاین مدولار متناسب با ارزش‌های دیزاین پایدار است. محصول مدولار هر لحظه می‌تواند در حال دگرگونی باشد و خودش را با نیازهای افراد تطبیق دهد، گویا همیشه رازی در طراحی مدولار نهفته است که منتظر کشف شدن است. طراحی مدولار همچنان که به انتخاب‌های مخاطبش احترام می‌گذارد و با فروتنی به آن‌ها جامه‌ی عمل می‌پوشاند، سبکی از زندگی را ترویج می‌کند که در آن احترام به زمین نیز موج می‌زند.
